वॉशिंग्टन : दोन दशकांहून अधिक काळातील सर्वात शक्तिशाली सौर वादळ शुक्रवारी पृथ्वीवर धडकले, टास्मानिया ते ब्रिटनपर्यंतच्या आकाशात नेत्रदीपक खगोलीय प्रकाश शो सुरू केले आणि ते शनिवार व रविवारपर्यंत टिकून राहिल्याने उपग्रह आणि पॉवर ग्रीडमध्ये संभाव्य व्यत्यय येण्याची इशारा दिली. नॅशनल ओशनिक अँड ॲटमॉस्फेरिक ॲडमिनिस्ट्रेशन (NOAA) च्या स्पेस वेदर प्रेडिक्शन सेंटरनुसार, अनेक कोरोनल मास इजेक्शन्स (CMEs) पैकी पहिले – प्लाझ्मा आणि चुंबकीय क्षेत्रांचे सूर्यापासून निष्कासन – 1600 GMT नंतर आले. नंतर ते “अत्यंत” भूचुंबकीय वादळात श्रेणीसुधारित करण्यात आले.ऑक्टोबर 2003 च्या तथाकथित “हॅलोवीन स्टॉर्म्स” मुळे स्वीडनमध्ये ब्लॅकआउट झाले आणि दक्षिण आफ्रिकेतील वीज पायाभूत सुविधांचे नुकसान झाले. येत्या काही दिवसांत अधिक CMEs या ग्रहाला धक्का देतील अशी अपेक्षा आहे. उत्तर युरोप आणि ऑस्ट्रेलेशियामधील ऑरोरासची छायाचित्रे पोस्ट करणाऱ्या लोकांनी सोशल मीडियावर प्रकाश टाकला.
“आम्ही नुकतेच मुलांना जागे केले आहे की मागच्या बागेत नॉर्दर्न लाइट्स पाहण्यासाठी! उघड्या डोळ्यांनी स्पष्टपणे दृश्यमान आहे,” ब्रिटनच्या हर्टफोर्ड येथील थिंक टँकर इयान मॅन्सफिल्ड यांनी एएफपीला सांगितले. “आज सकाळी 4 वाजता तस्मानियामध्ये पूर्णपणे बायबलसंबंधी आकाश. मी आज निघत आहे आणि मला माहित आहे की मी ही संधी सोडू शकत नाही,” छायाचित्रकार शॉन ओ’ रिओर्डन यांनी एका फोटोसह X वर पोस्ट केले. पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्रामध्ये होणाऱ्या बदलांमुळे होणाऱ्या संभाव्य व्यत्ययासाठी सावधगिरीची पावले उचलण्यासाठी अधिकाऱ्यांनी उपग्रह ऑपरेटर, एअरलाइन्स आणि पॉवर ग्रिडला सूचित केले. सौर फ्लेअर्सच्या विपरीत, जे प्रकाशाच्या वेगाने प्रवास करतात आणि सुमारे आठ मिनिटांत पृथ्वीवर पोहोचतात, CMEs अधिक शांत वेगाने प्रवास करतात, अधिकारी सध्याची सरासरी 800 किलोमीटर (500 मैल) प्रति सेकंद ठेवतात. ते आपल्या ग्रहापेक्षा 17 पट रुंद असलेल्या विशाल सूर्यस्पॉट क्लस्टरमधून बाहेर पडले. सूर्य 11 वर्षांच्या चक्राच्या शिखरावर पोहोचत आहे ज्यामुळे वाढीव क्रियाकलाप होतो.
‘आज रात्री बाहेर जा आणि पहा’
युनिव्हर्सिटी ऑफ रीडिंगमधील स्पेस फिजिक्सचे प्राध्यापक मॅथ्यू ओवेन्स यांनी सांगितले की, ग्रहाच्या उत्तर आणि दक्षिण अक्षांशांवर त्याचे परिणाम मोठ्या प्रमाणावर जाणवतील, परंतु ते किती लांब होतील हे वादळाच्या अंतिम सामर्थ्यावर अवलंबून असेल. “आज रात्री बाहेर जा आणि पहा हा माझा सल्ला असेल कारण जर तुम्हाला अरोरा दिसला तर ही एक नेत्रदीपक गोष्ट आहे,” तो पुढे म्हणाला. जर लोकांकडे ग्रहणाचा चष्मा असेल तर ते दिवसा सनस्पॉट क्लस्टर देखील पाहू शकतात. युनायटेड स्टेट्समध्ये, यामध्ये उत्तर कॅलिफोर्निया आणि अलाबामा सारख्या ठिकाणांचा समावेश असू शकतो, अधिकाऱ्यांनी सांगितले. NOAA च्या ब्रेंट गॉर्डनने लोकांना त्यांच्या उघड्या डोळ्यांनी ऑरोरा दिसत नसले तरीही फोन कॅमेऱ्याने रात्रीचे आकाश कॅप्चर करण्याचा प्रयत्न करण्यास प्रोत्साहित केले. “फक्त तुमच्या मागच्या दारातून बाहेर जा आणि नवीन सेल फोन्ससह एक फोटो घ्या आणि तुम्ही त्या चित्रात जे पाहता ते पाहून तुम्ही आश्चर्यचकित व्हाल आणि तुम्ही तुमच्या डोळ्यांनी काय पाहता.”
अंतराळयान आणि कबूतर
भू-चुंबकीय वादळांशी संबंधित चुंबकीय क्षेत्रांमध्ये चढ-उतारामुळे लांब तारांमध्ये विद्युत् प्रवाह निर्माण होतो, ज्यामध्ये विद्युत तारांचा समावेश होतो, ज्यामुळे ब्लॅकआउट होण्याची शक्यता असते. लांब पाइपलाइन देखील विद्युतीकरण होऊ शकतात, ज्यामुळे अभियांत्रिकी समस्या उद्भवू शकतात. अंतराळयानांना देखील किरणोत्सर्गाच्या उच्च डोसचा धोका असतो, तरीही वातावरण पृथ्वीवर पोहोचण्यापासून प्रतिबंधित करते. NASA कडे अंतराळवीरांच्या सुरक्षेकडे लक्ष देणारी एक समर्पित टीम आहे आणि ती आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावरील अंतराळवीरांना चौकीच्या आत असलेल्या ठिकाणी जाण्यास सांगू शकते जे अधिक चांगले संरक्षित आहेत. कबूतर आणि इतर प्रजाती ज्यांच्या अंतर्गत जैविक होकायंत्र आहेत ते देखील प्रभावित होऊ शकतात. नासाच्या जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरीनुसार, कबूतर हाताळणाऱ्यांनी भूचुंबकीय वादळांमध्ये पक्षी घरी येण्याचे प्रमाण कमी केले आहे. अधिकाऱ्यांनी सांगितले की लोकांकडे विजेच्या आउटेजसाठी सामान्य बॅकअप योजना असायला हव्यात, जसे की फ्लॅशलाइट्स, बॅटरी आणि रेडिओ हातात असणे. रेकॉर्ड केलेल्या इतिहासातील सर्वात शक्तिशाली भूचुंबकीय वादळ, कॅरिंग्टन इव्हेंट म्हणून ओळखले जाते, हे ब्रिटिश खगोलशास्त्रज्ञ रिचर्ड कॅरिंग्टन यांच्या नावाने सप्टेंबर 1859 मध्ये झाले. त्यावेळेस टेलीग्राफ लाईन्सवर जादा प्रवाहामुळे तंत्रज्ञांना विजेचा धक्का बसला आणि काही तार उपकरणे जळून खाक झाली.
