गोव्यात एका नव्या ऑलिम्पिक खेळाला घर मिळाले आहे. जेव्हा आंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक समितीने 2028च्या लॉस एंजेलिस ऑलिम्पिक खेळांमध्ये लॅक्रोसचा समावेश करण्याची घोषणा केली, तेव्हा क्रीडा जगताने मूळ अमेरिकन वंशाच्या सर्वात जुन्या आणि वेगाने वाढणाऱ्या सांघिक खेळांपैकी एकाकडे आपले लक्ष वळवले. रबर बॉल पकडण्यासाठी, तो पुढे नेण्यासाठी आणि पास करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या जाळीच्या खिशाने टोकदार काट्यांसह खेळला जाणारा लॅक्रोस- हॉकीची चपळता, फुटबॉलचा वेग आणि बास्केटबॉलची अचूकता हे सर्व एकत्र करतो. भारताने या विद्युतीय खेळाचा शोध घेण्यास सुरूवात केली असताना, अध्यक्ष तेजेंद्र (निखिल) लवंदे यांच्या नेतृत्वाखालील गोवा लॅक्रोस असोसिएशनच्या उत्कट आणि संरचित प्रयत्नांमुळे गोवा हे लॅक्रोससाठी देशातील सर्वात आशादायक केंद्रांपैकी एक म्हणून उदयास आले आहे. तेजेंद्र लवंदे, सचिव मंगेश पवार आणि समर्पित सदस्यांच्या टीमने गोवा राज्यात लॅक्रोस खेळाला एक संघटित पाया दिला आहे.
एक नवीन ऑलिम्पिक खेळ, गोव्यासाठी एक नवीन सुरूवात
2028च्या ऑलिम्पिकमध्ये लॅक्रोसचा समावेश जागतिक स्तरावर ओळख निर्माण करण्यासाठी एक मोठे उत्प्रेरक ठरला आहे. समृद्ध क्रीडा संस्कृती आणि फुटबॉल व हॉकीसारख्या सांघिक खेळांसाठी आवड असलेल्या गोव्यासाठी, लॅक्रोस एक ताजे, रोमांचक आव्हान देते. क्रीडा आणि रणनीती यांचे मिश्रण जे गोव्यातील तरूणांमध्ये खोलवर रूजते. 2024 मध्ये सोसायटीज रजिस्ट्रेशन अॅक्ट, 1860 अंतर्गत स्थापन झालेल्या गोवा लॅक्रोस असोसिएशनने अल्पावधीतच उल्लेखनीय प्रगती केली आहे. स्थापनेच्या अवघ्या दोन वर्षात, गोव्याने सलग तीन राष्ट्रीय अजिंक्यपद स्पर्धांमध्ये आपले संघ पाठवले आहेत आणि पदके देखील जिंकली आहेत. अलिकडेपर्यंत राज्यात जवळजवळ अज्ञात असलेल्या खेळासाठी ही एक अविश्वनीय कामगिरी आहे.
उत्पती: सुरूवातीपासून रौप्यपदकापर्यंत
राज्यातील एक सुप्रसिद्ध क्रीडा प्रशासक, प्रवर्तक आणि संस्थापक सचिव संदीप हेबळे त्या सुरूवातीच्या दिवसांची आठवण करून देतात. ‘आम्ही सुरूवात केली तेव्हा आमच्याकडे खेळाडू नव्हते, उपकरणे नव्हती आणि या खेळाबद्दल फारसे कोणी ऐकलेही नव्हते. गोव्यासाठी हा एक नवीन खेळ होता. परंतू आम्हाला माहित होते की त्यात प्रचंड क्षमता आहे कारण त्यासाठी अॅथलेटीक कौशल्ये आवश्यक आहेत. वेग, तग धरण्याची क्षमता, चेंडू नियंत्रण हे महत्वाचे कौशल्य गोव्याच्या तरूणांकडे भरपूर प्रमाणात असल्याने हा खेळाचा वेगाने प्रसार होणार हे निश्चित होते, असे संदीप हेबळे म्हणाले.
‘आम्ही काही अनुभवी प्रशिक्षक आणि क्रीडा शिक्षकांशी संपर्क साधला. पॅट्रिक सुवारीस, विनायक कामत, डॅसीरी परेरा, देवी गावकर, एलिनो कुलासो यांना आम्ही खेळाचे स्पष्टीकरण दिले. लॅक्रोस खेळाबद्दल जागरूकता सत्रे आयोजित केली आणि लवकरच या खेळाची उत्सुकता उत्साहात रूपांतरीत झाली. आम्ही पेडे क्रीडा संकुल आणि नावेलीतील मनोहर पर्रीकर इनडोअर स्टेडियममध्ये आमची पहिली प्रशिक्षण शिबिरे आयोजित केली, जिथे आम्ही मजबूत शारीरिक क्षमता आणि चेंडू नियंत्रण कौशल्य असलेल्या खेळाडूंना ओळखले, असे हेबळे म्हणाले.
आमच्या प्रयत्नांना अपेक्षेपेक्षा लवकर फळ मिळाले. पहिल्याच राष्ट्रीय लॅक्रोस स्पर्धेत गोव्याच्या मुलांनी आणि मुलींनी आग्रा येथे झालेल्या ज्युनियर राष्ट्रीय चॅम्पियनशिपमध्ये आपली छाप पाडली. कर्णधार ट्रॅसी हिलारियो हिच्या नेतृत्त्वाखालील मुलींच्या संघाने अंतिम फेरी गाठली आणि राष्ट्रीय रौप्य जिंकले. या स्पर्धेत गोव्याच्या मुलांच्या संघाने उपान्त्यपूर्व फेरीपर्यंत मजल मारली. सब-ज्युनियर मुलांच्या संघाने आग्रात झालेल्या राष्ट्रीय स्पर्धेत रौप्यपदक जिंकले. ही दुहेरी पोडियम फिनिशिंग ऐतिहासिकपेक्षा कमी नव्हती, असे संदीप हेबळे म्हणाले.
दृष्टी ते कृती
गोवा लॅक्रोस संघटनेच्या वाढीला आकार देण्यात महत्वाची भूमिका बजावणारे अध्यक्ष तेजेंद्र लवंदे यांचे मत आही की, हे निकाल केवळ एका मोठ्या प्रवासाची सुरूवात आहे. ‘लॅक्रोस हा आता एक ऑलिम्पिक खेळ आहे, 2028च्या लॉस एंजेलिस ऑलिम्पिकमध्ये लॅक्रोस खेळाचा समावेश होणे हे एक ‘गेम चेंजर’ आहे. पुढील वर्षाच्या आता गोव्यात एक व्यावसायिक लीग आणि एक मजबूत क्लब संरचना स्थापन करणे हे आमचे पुढील ध्येय आहे, कॉर्पोरेट कंपन्यांसोबत जवळून काम करून तळागाळात खेळ विकसित करणे आहे. ज्युनियर आणि सब-ज्युनियर नॅशनलमधील यश ही फक्त एक सुरूवात आहे आणि आम्हाला जवळच्या भविष्यात गोव्यात लॅक्रोस हा खेळ एक महत्वाचा खेळ बनताना दिसत आहे, असे अध्यक्ष लवंदे म्हणतात.
प्रेरक शक्ती: प्रशिक्षक आणि मार्गदर्शक
जीएलएच्या प्रगतीचा मोठा वाटा त्यांच्या प्रशिक्षक आणि मार्गदर्शकांच्या टीमला दिला जाऊ शकतो जे त्यांच्या आठवड्याचे शेवटचे दिवस आणि मोकळा वेळ खेळासाठी समर्पित करतात. गोवा लॅक्रोस संघटनेचे सध्याचे सचिव मंगेश पवार हे स्वत: स्पर्धात्मक खेळात नवीन नाहीत. राष्ट्रीय स्तरावरील बास्केटबॉल आणि नेटबॉल खेळाडू असलेले मंगेशचा स्पर्धात्मक अनुभव आणि आवड दोन्ही आणतो. दर आठवड्याच्या शेवटी, ते पणजी आणि पेडेमधील तरूण लॅक्रोसउत्साहींना प्रशिक्षण देतात तसेच शिस्त, टीमवर्क आणि खेळातील उत्कृष्ट तांत्रिक बाबी प्रशिक्षित करतात.
लॅक्रोस संघटनेने एक स्पष्ट व्हिजन आणि कृती आराखडा तयार केलेला आहे, ज्यामध्ये डिसेंबर -25 मध्ये पहिल्या गोवा प्रोफेशनल लॅक्रोस लीगचे आयोजन करणे, त्यानंतर जानेवारी 2026 मध्ये उत्तर आणि दक्षिण गोव्यात जिल्हा अजिंक्यपद स्पर्धा आयोजित करणे समाविष्ट आहे. याव्यतिरिक्त पणजी, मडगाव व म्हापसा येथे प्रशिक्षण केंद्रे तर गोव्यातील शाळांमध्ये लवकरच शारीरिक शिक्षण कार्यक्रमांचा भाग म्हणून लॅक्रोसची ओळख करून दिली जाणार आहे. ‘लॅक्रोस हा काहीसा खेळ हॉकीसारखा आहे. तो वेगवान, शारीरिकदृष्ट्या कठीण आणि पाहण्यास खूपच रोमांचक आहे. तुम्हाला वेग, तग धरण्याची क्षमता, सहनशक्ती आणि उत्तम समन्वयाची आवश्यकता आहे. एकदा खेळाडूंना ते जमले की, ते खेळाच्या प्रेमात पडतात, असे मंगेश पवार म्हणाले.
मंगेश पवारच्या मोहिमेत त्यांच्यासोबत मोईशे देवप्पा हे आणखी एक समर्पित प्रशिक्षक आहेत जे नवशिक्यांसाठी आठवड्याच्या शेवटी प्रशिक्षण सत्रे आयोजित करतात. या खेळाबद्दलचा त्यांचा उत्साह संसर्गजन्य आहे. ‘गोव्यात नैसर्गिक गुणवत्ता असलेले खेळाडू आहेत. फुटबॉल किंवा हॉकीपासून लॅक्रोसकडे होणारे संक्रमण खूपच सुरळीत आहे. आपल्याला सतत अनुभव, नियमित सराव आणि सपर्धेसाठी एक व्यासपीठ हवे आहे आणि लॅक्रोस संघटना हेच निर्माण करत आहे.
गोव्याचे रायझिंग लॅक्रोस स्टार्स
आग्रात झालेव्या ज्युनियर आणि सब-ज्युनियर राष्ट्रीय लॅक्रोस अजिंक्यपद स्पर्धेत रौप्यपदक जिंकलेल्या गोव्याच्या संघात आर्शियाबानू, आशिता सिजी, आयशा किल्लेदार, एलेना परेरा, फलक शेख, नंदिनी गुप्ता, प्रियांका कारकल, रिद्धी सावंत, श्रेया शिंदे, तन्वी पाल, ट्रेसी हिलारियो, जी. सर्वम, सिद्धार्थ देसाई, स्वप्नील देसाई, प्रतीन पणशीकर, दर्पण रावत, निहोत दारोकर, गौतम गावडे, हरन लोहारा, अर्णव दळवी, निनाद चव्हाण व सोहम दिवकर हे गोव्याचे रायझिंग लॅक्रोस स्टार्स आहेत.
-संदीप मो. रेडकर
