झोप ही प्रत्येकाच्या आयुष्यात अत्यंत म्हणजे अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते. झोप योग्य लागली तर तो दिवस आपला उत्तम जातो. आजच्या वेगवान जीवनशैलीत अनेकांची झोप उडालेली आपण पाहात आहोत. आरोग्याशी निगडीत ही बाब असल्याने तिच्याकडे दुर्लक्ष करणे शहाणपणाचे नक्कीच नाही.
दिवसभर आपण आपल्या जीवनामध्ये व्यस्त असतो. कामावर अनेक समस्यांना तोंड देत अनेक डेडलाईन्स पूर्ण करत आपण शोधत असतो फक्त शांततेचे आरामाचे दोन क्षण. बऱ्याच लोकांचा रविवार हा झोपण्यातच निघून जातो. काही जणांना दुसऱ्याच्या झोपण्याचा हेवा वाटतो. हे असं का होत असेल? का झोप एवढी महत्त्वाची असते. विज्ञानाने असं संशोधन केलंय की आपण जेव्हा निद्रावस्थेत असतो तेव्हा आपलं शरीर हे स्वत:ला हिल करत असतं म्हणजेच बरं करत असतं. ही प्रक्रिया दररोज व्यवस्थित होणं अत्यंत गरजेचं आहे. म्हणजेच दररोज आपल्याला शांत झोप लागणे महत्त्वाचे आहे. उत्तम झोप म्हणजेच उत्तम आरोग्य.
सर्वसाधारणपणे तीन प्रकारचे लोक असतात. पहिले (आणि अधिक भाग्यवान) ते आहेत ज्यांचे डोके उशीवर आदळताच शांतपणे झोपू शकतात. आणि मग दुसरा प्रकार आहे ज्यांना निद्रानाश होतो आणि झोपेची धडपड होते आणि काही काळ लोळणे आणि वळणे संपते. आणि शेवटी तिसरी श्रेणी आहे. हे असे लोक आहेत जे झोपायला व्यवस्थापित करतात पण आराम वाटत नाही. रात्रीची विश्रांती न मिळणे ही एक समस्या आहे. प्रत्यक्षात शांत झोपेचे मूल्य अत्यंत कमी दर्जाचे आहे.
आपण असा दावा का करत आहोत असा प्रश्न तुम्हाला पडला असेल. पुरावे पहा. उददुत झ्त्aब् stदा ला भेट द्या आणि तुम्हाला झोपायला मदत करणारे अॅप शोधा. तुमच्या लक्षात येईल की अशा अनेक नवकल्पना आहेत. दुर्दैवाने, नीट आणि शांतपणे झोपू न शकणे ही एक समस्या आहे. शिवाय ही समस्या असणाऱ्या लोकांची संख्या वाढत आहे. याकडे दुर्लक्ष करणाऱ्या लोकांची संख्या वाढत आहे. अनेकांना रात्रीची विश्रांती घेणे कठीण वाटते. शांतपणे झोपू न शकल्याने तुमच्या आरोग्यावर इतर परिणाम होतात. हे आरोग्याच्या विविध समस्यांना जन्म देऊ शकते, तुमच्या उत्पादकतेच्या पातळीवर परिणाम करू शकते आणि तुमचे वय जलद वाढू शकते. तेव्हा झोपेबाबतचा मुद्दा आयुष्यात गंभीरपणे घ्यावाच लागतो.
मग तुम्हाला झोपेचा त्रास होत असेल (किंवा झोप येत नसेल) तर तुम्ही काय करू शकता? नेहमीप्रमाणेच मास्टर चोआ कोक सुईच्या शिकवणी तुमच्या बचावासाठी येऊ शकतात.
निद्रानाश कशामुळे होतो?- खोल वंचिततेची अनेक कारणे आणि निद्रानाशावर बरेच संशोधन चालू आहे. असा अंदाज आहे की या घटनेची अनेक कारणे असू शकतात. पण एक प्राथमिक कारण आहे. यालाच तणाव ऊर्जा म्हणतात.
मास्टर चोआने आम्हाला शिकवल्याप्रमाणे, ‘ताण ऊर्जा’ वास्तविक आहे. तुम्ही त्याचे वेगवेगळ्या प्रकारे वर्णन करू शकता (जसे की ‘माझ्या मनात काहीतरी आहे’), परंतु आजकाल लोक अधिकाधिक तणावग्रस्त होत आहेत. त्याची प्रमुख कारणे म्हणजे आजची वेगवान जीवनशैली, स्पर्धात्मक कामाची ठिकाणे, आर्थिक ताण, सतत तुमचे लक्ष वेधून घेतले जाणारे भडिमार. हे ताणतणाव तुमच्या जीवनातील विविध पैलूंवर इतर दबाव निर्माण करतात… जसे की तुमचे नाते. सामान्यत: पती आणि त्यांच्या बायका एकमेकांचा कचऱ्याच्या डब्याप्रमाणे वापर करतात कारण ते त्यांचा भावनिक कचरा ‘डंप’ करतात आणि एकमेकांवर ताण देतात, ज्यामुळे अर्थातच वैवाहिक जीवनात ताण येतो. वैवाहिक जीवनावर परिणाम जाणवला की घरातही तीच निराशेची छाया जाणवते.
मग ही तणाव ऊर्जा काय आहे?
जेव्हा आपण चिडचिड, राग, संताप, दु:ख, निराशा, चिंता, भीती आणि इतर सर्व नकारात्मक भावना अनुभवतो तेव्हा निर्माण झालेल्या ऊर्जांचा समावेश करण्यासाठी तणाव ऊर्जा ही एक व्यापक संज्ञा आहे. उत्साहीपणे तणाव ऊर्जा आपल्या आभामध्ये तरंगणाऱ्या राखाडी ढगांसारखी दिसते. यासारख्या ऊर्जा तुमच्या शरीरातील प्राणाच्या मुक्त प्रवाहात अडथळा आणतात, ज्यामुळे थकवा आणि वेदना दिसून येतात.
हे संदर्भात सांगायचे तर, आपल्यापैकी किती जणांना मानदुखी आणि खांदेदुखीचा त्रास होतो? बरं, हे दोन्ही मूलत: तणाव ऊर्जा आणि रागामुळे होतात. तुम्हाला खूप आश्चर्य वाटेल. सुमारे 80-90 टक्के प्रौढांना काही प्रमाणात मान आणि खांदेदुखी जाणवते. तसेच, जेव्हा तुमच्या आभामध्ये तणावाची ऊर्जा असते, तेव्हा आराम करणे आणि शांतता अनुभवणे अधिक कठीण होते. त्या बदल्यात आपल्या झोपण्याच्या क्षमतेवर परिणाम करतात.
झ्raहग्म् पत्ग्हु ची काही तंत्र वापरून तुम्ही तुमच्या झोपेची गुणवत्ता वाढवू शकता. शेवटी झोप ही सुद्धा एक अत्यंत महत्त्वाची अशी ऊर्जाच आहे. लक्षात घ्या की रात्री झोप व्यवस्थित लागली की दुसरा दिवस उत्तम जातो. नेमकी ही तंत्र काय आहेत आणि ती आपल्या जीवनात कशी वापरायची याबद्दल सविस्तर चर्चा आपण पुढील लेखात करू.
-आज्ञा कोयंडे
